Podstawową rolą pedagoga szkolnego jest przede wszystkim analiza sytuacji wychowawczej w szkole. Obszary działania pedagoga szkolnego obejmują w zasadzie wszystkie płaszczyzny życia szkolnego. Najogólniej można powiedzieć, że celem pracy pedagoga szkolnego jest uzupełnianie, rozszerzanie i pogłębianie działalności dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej nauczycieli.
Pedagog jest koordynatorem w środowisku szkolnym oraz łącznikiem między uczniami, rodzicami, nauczycielami i innymi instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi w rejonie swojego działania. Główną formą pracy pedagoga szkolnego jest poradnictwo. Polega na pomocy w rozwiązywaniu aktualnych problemów powstających w codziennej pracy szkoły.
Do zadań pedagoga szkolnego należy między innymi:
- Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych.
- Diagnozowanie sytuacji wychowawczych w celu rozwiązywania problemów wychowawczych.
- Organizowanie pomocy w wyrównywaniu braków w wiadomościach szkolnych oraz wyrównywaniu i likwidowaniu zaburzeń rozwojowych w formie zajęć korekcyjno – kompensacyjnych, logopedycznych, dydaktyczno – wyrównawczych, rozwijających kompetencje emocjonalno – społeczne, o charakterze terapeutycznym, a także innych odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia.
- Organizowanie działań związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu.
- Organizowanie i udzielanie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
- Podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczo – profilaktycznego, w tym działań z zakresu profilaktyki uzależnień.
- Wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli.
- Diagnozowanie i rozwiązywanie konfliktów rówieśniczych, wykorzystując w tym celu metody i techniki dostosowane do sytuacji, prowadzenie zajęć integracyjnych w poszczególnych klasach.
- Wspieranie uczniów i rodziców w sytuacjach problemowych prowadząc konsultacje indywidualne.
